Demir Fosfat ve Uygulamaları
Demir fosfatlama, yüksek korozyon direnci gerektirmeyen parçalar için sprey, daldırma, fırçalama ya da silme yöntemleri ile uygulanır. Çinko fosfat kaplamaya göre yatırım maliyeti düşük, hattın banyo sayısı daha azdır. Genel olarak demir fosfatlama iç ortamda, güneş ve yağmur gibi şartlardan etkilenmeyecek parçalar için kullanılır. Demir, çelik ve galvaniz kaplı metaller için demir fosfat uygun bir kaplama yöntemidir.
Demir fosfat kaplama, metal yüzeyinde 0,2 – 1,0 gr/m² aralığında bir kaplama oluşturur. Metalin yüzeyinde mavi den başlayarak sarı, kızıl, gri gibi renk tonlarında kaplama yapar. Renk farklılıklarının sebebi metal türü, işlem süresi, kimyasalın içeriği ve banyo konsantrasyonu olabilir. İşlem sıcaklıkları çok yüksek değildir. Banyo sıcaklığı ürün ve kullanım yöntemine göre 40- 65ºC arasında değişebilir. Banyo pH sı 3,5 – 6,0 arasında olması idealdir. Düşük pH larda daha hızlı ve agresif bir kaplama, yüksek pH larda daha yumuşak bir kaplama oluşur. Eğer metalin üzerin de uygun bir kaplama meydana gelmemiş ise pasivasyon ve kurutma işlemlerinde problemler ortaya çıkabilir. Bu nedenle ürün prospektüsündeki kullanım şartlarına uyulmalıdır. Demir fosfatlamanın boya altında yüksek koruyuculuğu vardır ancak kendi başına yüksek bir korozyon direnci sağlamaz. Bu nedenle demir fosfat kaplanan parça vakit kaybetmeden hızlı bir şekilde kurutulmalı ve boyama işlemine girmelidir. Uzun süre boyanmadan bekleyen parçalarda belli bir süre sonra pas oluşabilir.
Demir fosfat kullanımında amaç boyanın yapışmasını kolaylaştırmaktır. Oluşan kaplama sonucu boya yüzeye çok daha iyi tutunur. Yüzeye sıkıca tutunan boyanın darbelere karşı direnci üst seviyeye çıkar. Ayrıca demir fosfat kaplama, metal ile boya arasında tampon görevi üstlenir. İç ve dış sıcaklık farklılıklarından kaynaklanan boya deformasyonunu en aza indirir. Boyanan parçalar taşıma esnasında veya daha sonradan darbe aldığında boya zedelenebilir. Demir fosfat kaplama boya altından ilerleyecek oksitlenmenin hızını azaltır.
Çinko Fosfat ve Uygulamaları
Çinko fosfat genelde uzun süreli korozyon ve darbe direnci gerektiren metal parçalar için kullanılır. Dış ortamda kullanılacak boyalı parçalar için tercih edilir. Otomotiv sektöründe, tel çekme ve boru çekme işlemlerinde ve binlerce çeşit metal parça için koyucu yağ öncesi çinko fosfat kullanımı mevcuttur. Demir, çelik ve galvaniz kaplı parçalar için uygun bir kaplama yöntemidir.
Çinko fosfatlama metal üzerine krital yapıda bir kaplama oluşturur. Kullanılan ürüne göre çinko fosfat kaplama ağırlığı 2 – 35 g/m² aralığında değişebilirdir. Boya altı için uygun olan çinko fosfat kaplama ağırlığı 2 – 5 g/m² dir. Yüksek kristalli ve kalınlıktaki kaplama boya altı için uygun değildir. Tel çekme ve boru çekme hatlarında kullanılan çinko fosfat kaplama ağırlıkları 7 – 15 g/m² seviyesindedir. Daha düşük kaplama hadde ve kalıpların zorlanmasına neden olduğu için tavsiye edilmez. 20 – 35 g/m² seviyesindeki çinko fosfat kaplama ise koruyucu yağ öncesi kullanılır. Amaç koruyucu yağın çinko fosfat kristalleri arasına girerek uzun süreli korozyon direnci sağlamasıdır.
Çinko fosfatlama prosesi daldırma veya püskürtme hatlarda kullanılabilir. Fosfat kaplama hattının önünde mutlaka alkali veya asidik yağ alma olmalıdır. Yağlı ve paslı metalin çinko fosfat kaplanması uygun olmaz. Çinko fosfat kristallerinin ince ve homojen olması için ise fosfat banyosu öncesinde aktivasyon uygulaması gereklidir. Demir fosfatlama prosesine göre daha karmaşık ve detaylıdır. Dikkat edilmesi gereken parametreler; toplam asit, fosfat noktası, serbest asit, sıcaklık, süre, demir noktası ve hızlandırıcı noktasıdır.
Mangan Fosfat ve Uygulamaları
Mangan fosfat kaplama metal sektöründe genelde yağlı ortamda çalışan hareketli parçaların kaplamasında kullanılır. Kaplanan parçalar koruyucu yağı bünyesine alarak uzun süre tutar, yüksek sıcaklık ve basınca dayanıklı hale gelir. Metal parçaların sürtünme kaynaklı aşınmaları engellenmiş olur. Silah sanayi, otomotiv, dişli ve makine imalat işlerinde kullanımı oldukça yaygındır.
Mangan fosfatlama; demir, çelik ve döküm parçalar için daldırma yöntemiyle uygulanan bir kaplama türüdür. Çinko fosfat kaplamalara kıyasla daha koyu görünümde bir kaplama elde edilir. Kaplama ağırlığı genellikle 10 – 20 gr/m² seviyesindedir.
